Մշուշն ու Լոյսը

Ձմրան առաւօտ մը, Լայջի դպրոց երթալու համար ճամբայ ելաւ: Օդը մշուշոտ էր: Դժուար էր տեսնել ամէն ի՛նչ: Լայջի երբ մշուշի մէջ կը յառաջանար, յանկարծ զգաց, որ բան մը դպաւ ուսին:

Շուրջը նայեցաւ. ոչ ոք կար: Զարմացած՝ անշարժ մնաց պահ մը: Իսկոյն նշմարեց ճամբուն եզերքի ծառին ճիւղերը, որոնք դպած էին իր ուսին: Յանկարծ սկսաւ խօսիլ ծառը:

– Ո՞ւր կ’երթաս փոքրիկ մարդ, անունդ ի՞նչ է,- հարցուց ծառը:

– Անունս Լայջի է, դպրո՛ց կ’երթամ,- պատասխանեց Լայջի:

– Լա՛ւ, բայց մշուշ կայ, պիտի կարենա՞ս գտնել դպրոցի ճամբան,- ըսաւ ծառը, յետոյ լռեց: Ճիշդ այդ պահուն, ծառը կարծես խորո՜ւնկ շունչ մը առաւ եւ իր չոր տերեւներէն երկու հատը սուզուելով գետին ինկան: Լայջի այդ վայրկեանին զգաց թէ ծառը կը յուզուէր իր այն տերեւներուն, որոնք մէկիկ մէկիկ կը թափէին:

– Դո՛ւն, տերեւներուդ կը նեղուի՞ս,- հարցուց Լայջի:

– Ո՛չ երբեք, այս եղանակին տերեւներս միշտ կը թափին: Արդէն իսկ գարնան պիտի ունենամ աւելի դալար, աւելի առատ, աւելի առողջ նոր տերեւներ:

– Շատ լաւ, ինչո՞ւ նեղուած ես: Արդեօք, կը մսի՞ս առանց տերեւի,- հարցուց Լայջին: Սակայն վայրկենական նշմարեց, թէ ծառը շատ հաստ կեղեւ ունէր, կարելի չէր որ մսէր: Ան անմիջապէս հասկցաւ ծառին տխրութեան պատճառը:

– Գտա՜յ, պատճառը մշուշն է,- ըսաւ փոքրիկ տղան:

Լայջիին խօսքերուն վրայ ծառին բոլոր ճիւղերը, միասնաբար դէպի վար շարժեցան կարծես «Այո՛» ըսին:

– Իրաւունք ունիս,- ըսաւ ծառը,- մշուշն է տխրութեանս պատճառը, որովհետեւ ան երբ գոյանայ ամէն ի՛նչ անտեսանելի կը դարձնէ եւ անորոշութեան կ’ենթարկէ: Ես շատ լաւ գիտեմ, ի՛նչ է մշուշը: Կ’ուզե՞ս, քեզի ա՛լ բացատրե՞մ:

– Անշո՛ւշտ…:

– Աշխարհը թախիծով լեցուն է,- ըսաւ տարիքոտ ծառը,- մշուշն ալ մարդոց սրտերէն տարածուող վիշտն է:

Ծառը դեռ իր խօսքերը չէր աւարտած, երբ մշուշը սկսաւ անհետանալ եւ երկինքը լուսաւորուիլ: Արեւուն ճառագայթները հետզհետէ սկսան ալ աւելի փայլիլ: Լայջին հետաքրքրութեամբ հարցուց:

– Հապա՛, լոյսը ի՞նչ է:

– Սիրելի Լայջի, լոյսը յոյս է: Լոյսը այնպիսի յոյս մըն է որ մարդոց սրտերը կը լուսաւորէ: Ան օգնութեան կը հասնի մարդոց տխուր ու անճար օրերուն կամ ժամերուն:

Լոյսը կը ջնջէ տխրութիւնը, եւ կը բերէ ուրախութիւն: Ամէն յուզում, անպայման ունի իր լոյսը: Ինչպէ՛ս քիչ առաջ ապրեցանք, մշուշը ձգեց իր տեղը արեւու շողերուն:

Լայջի, ուրախութեամբ վազեց դէպի դպրոց: Յայտնի չէր թէ ի՛նչ էր պատճառը իր ուրախութեան: Անոր սիրտն ու հոգին լուսաւորուած եւ հրճուանքով լեցուած էր:

Հունգարական Հեքիաթ

Մշուշն ու Լոյսը